In de loop der jaren zijn er heel wat innovaties in de fietsindustrie gelanceerd. De ene al succesvoller dan de andere maar van cruciaal belang voor de ontwikkeling van de fiets en de wielersport in het bijzonder. In dit eerste deel komen de volgende innovaties aan bod:
- de snelspanner
- de derailleur
- de klikpedalen
- het STI schakelsysteem
- het trathlonstuur
De snelspanner
Tot in de jaren 30 van vorige eeuw was het gewoonte dat de racefietsen van toen 2 tandwielen hadden gemonteerd op het achterwiel. 1 klein tandwiel voor op het vlakke en 1 groot tandwiel voor in de bergen. Er bestonden toen immers nog geen versnellingen.
Aan de voet van elke beklimming moest de renner van de fiets stappen, zijn wiel losmaken dat was bevestigd met vleugelmoeren, de ketting eraf doen, het wiel draaien, de ketting op groot tandwiel leggen en het wiel terug vast draaien. Een tijdrovende bezigheid dus maar gelukkig was enkele minuten verliezen in de tijd wanneer de ritten soms meer dan 400 km lang waren niet zo belangrijk.
het wiel is vastgezet door middel van vleugelmoeren
Veel lastiger was het losmaken van het wiel, zeker bij vriesweer. Er doen het verhaal de ronde dat de Italiaanse renner Costante Girardengo in Milaan Sanremo er niet slaagde om zijn wiel los te draaien en daar zo boos om was dat hij zijn fiets op de grond smeet en in de grond een kruis tekende als symbool van overgave.
Ook Tullio Campagnolo kreeg het in 1927, tijdens zijn korte loopbaan als wielrenner, danig op zijn heupen aan de voet van de Passo Croce d’Aune dat hij plechtig beloofde ooit een éénvoudig systeem uit te vinden.
Zo beloofd zo gedaan en na enkele experimenten in de ijzerwinkel van zijn vader vroeg Campagnolo in 1930 een brevet aan voor de snelspanner. Een revolutionaire uitvinding die de renner toeliet om in een mum van tijd het wiel los te maken en om te draaien zonder probleem. Dit systeem wordt nu nog steeds gebruikt.
Snelspanner door Campagnolo ontwikkeld begin jaren 30
De derailleur
In de beginjaren van het wielrennen bestonden er geen versnellingen, op het achterwiel zat aan weerszijden een tandwiel: een groot en een klein. Om een berg op te rijden moesten de renners aan de voet van de berg hun wiel draaien en de ketting leggen op het grootste tandwiel.
racefiets uit 1920 met tandwielen aan beide zijden van het achterwiel en vleugelmoeren
In de jaren 30 kwamen er verschillende fietsfabrikanten op de markt met een derailleur waarbij het niet meer nodig was om van je fiets te stappen. Je kon een kleinere of grotere versnelling gebruiken terwijl je fietste.
In 1930 kwamen de broers Nieddu op de markt met het versnellingsapparaat Cambio Vittoria met 3 versnellingen. Boven de trapas was een hendel aangebracht die de renner toelieten om van tandwiel te veranderen. Het systeem was niet zo éénvoudig te bedienen want eerst moest je de hendel losmaken, dan achteruit trappen en dan de hendel terug plaatsen.
de derailleur Vittoria
Campagnolo brengt rond dezelfde periode zijn Cambio modello Corsa uit dat hetzelfde principe toepast maar waarbij 2 hendels op de staande achtervork zijn aangebracht.
De grote verandering komt er echter in 1951 wanneer Campagnolo zijn derailleur Gran Sport lanceert. Het is een parallelvormige derailleur die toelaat om 5 tandwielen achteraan te gebruiken. De derailleur wordt bediend met een versnellingshendel op de schuine onderbuis. Vooraan waren er 2 tandwielen waardoor de renner nu 10 versnellingen had. De moderne derailleur was geboren.
derailleur Campagnolo Gran Sport uit 1951
STI schakelsysteem
In 1990 lanceert Shimano het STI schakelsysteem wat staat voor Shimano Total Integration. Dit is een revolutionair systeem waarbij remmen en schakelen geïntegreerd is in 1 uniek systeem dat zich in de remgrepen bevindt. De versnellingshendels op de schuine bovenbuis behoren daarmee definitief tot het verleden.
De renner kan voortaan schakelen terwijl hij rechtop de pedalen staat. Daarvoor moest de renner terug gaan neerzitten wat vooral in een sprint nogal vervelend kon zijn.
De eerste wielerploeg die rijdt met het revolutionaire STI systeem is het TVM team
Klikpedalen
In 1985 verschijnt Bernard Hinault aan de start van de Tour de France met een nieuw soort pedalen, de klikpedalen van Look. Het Franse Look, vooral bekend van skimateriaal zoals skilaarzen zocht naar producten waarmee ze hun gamma voor de winterperiode ook konden uitbreiden naar andere seizoenen.
Bernard Hinault met Look klikpedalen in tegenstelling tot Pedro Delgado met traditionele pedalen
In de skisport bestond reeds een kliksysteem dat toeliet om de skilaars zo snel mogelijk uit de ski te trekken. Look paste dit concept ook toe voor de pedalen van de fiets en vond het klikpedaal Look PP65 uit.
Het systeem is veel veiliger dan de traditionele pedalen met haak en riempjes wat bevestigd wordt door Bernard Hinault. In de 14de etappe met aankomst in Saint Etienne valt Hinault tijdens de sprint. Zijn gezicht is bebloed en zijn neus is gebroken maar hij zegt onmiddellijk dat het veel erger zou zijn geweest zonder de Look PP65 klikpedalen en beweert dat het de meest innovatieve uitvinding is in het wielrennen van de laatste 30 jaar.
De eerste klikpedalen ooit: de Look PP65
Thriatlonstuur
Geen enkele wielerliefhebber die zich de Tour de France van 1989 niet herinnert. Het is nog steeds het kleinste verschil ooit dat de eerste 2 in de eindstand van elkaar scheidt, namelijk 8 seconden na 3 weken topsport. Ongelooflijk.
De korte tijdrit van slechts 24,5 km werd gewonnen door Greg Lemond die de gele trui drager Laurent Fignon 58 seconden achter hem liet. Meteen goed voor eindwinst. Lemond had voor deze beslissende tijdrit 2 verrassingen in petto: een triathlonstuur dat hem een aerodynamische houding gaf en een aerodynamische helm.
Dit bericht op Instagram bekijken
Nooit eerder gezien in een wielerwedstrijd. Laurent Fignon die de bui misschien al zag hangen, tekende protest aan maar zonder succes. Sedert die historische dag is het triathlonstuur, ook wel spaghettistuur genoemd, een vaste waarde geworden in elke tijdrit.
Meer info over de sensationele afsluitende tijdrit van de Tour de France 1989
