Wanneer het stuur van je fiets tijdens het draaien een krakend of tikkend geluid maakt, betekent dit meestal dat de balhoofdcups of de balhoofdkogels zijn versleten. Rijd hier niet mee door, maar vervang ze zo snel mogelijk voordat verdere beschadiging kan optreden.
In deze handleiding uit 1974 wordt aan de hand van mooie tekeningen uitgelegd hoe je een balhoofdstel moet vervangen. De uitleg is voor een gewone vintage fiets maar is ook van toepassing voor je vintage racefiets (koersfiets). Een beetje geduld is wel nodig en misschien heb je niet onmiddellijk de holle metalen buis die je nodig hebt voor het verwijderen van de cups (zie figuur 11) maar die kan je in een gewone doe het zelf zaak wel kopen.
- Materiaal: balhoofdkogels en cups, vet
- Gereedschap: sleutel voor de expanderbout, balhoofdsleutel, hamer, lang staafje, ijzer, lang stuk buis, drevel, plastic hamer
Opbouw balhoofdstel
Controleren en vervangen van een balhoofdstel
- Als er remkabels gemonteerd zijn, verwijder ze dan. De remhevel een weinig intrekken om de buitenkabel vrij te maken.
- Trek de buitenkabel nu terug en haak de nippel van de binnenkabel los. Draai bij het stangensysteem de klembeugels los en verwijder de stangen.
- Draai de bout van de stuurpen (expanderbout) met een sleutel zover los, tot hij 6mm boven het stuur uitsteekt, maar niet verder.
- Door de expanderbout met een plastic hamer vervolgens weer naar beneden te tikken, komt het stuur los te zitten.
- Neem het stuur in beide handen. Draai het heen en weer en trek het tegelijk omhoog tot het uit de binnenbalhoofdbuis schiet.
- De contramoer van het balhoofdstel, meestal een zeskantige moer, kan nu met een passende sleutel worden losgedraaid.
- Verwijder de contramoer en indien aanwezig, de lamphaak. De instelcup aan de bovenkant van het balhoofdstel is nu bereikbaar.
- Houd de fiets stevig vast en rechtop en draai nu voorzichtig de instelcup met de vingers los door hem linksom te draaien.
- Neem de balhoofdkogels uit de bovencup en maak ze schoon, evenals de bovencup. Als ze versleten zijn, koop dan nieuwe kogels van dezelfde maat.
- Til het fietsframe van de binnenbalhoofdbuis. Doe dit voorzichtig, opdat u de kogels van de ondercup niet verliest. Verwijder ook de kogels van de ondercup en maak ze schoon.
- Twee stukken gereedschap zijn nodig voor het verwijderen en vervangen van de cups: een stevige ijzeren staaf die langer moet zijn dan de buitenbalhoofdbuis en een holle pijp die langer is dan de binnenbalhoofdbuis en die past om de binnanbalhoofdbuis. Plaats de ijzeren staaf tegen de cuprand en tik met een hamer de cup zo uit het frame.
- Plaats een nieuwe bovencup in de buitenbalhoofdbuis. Deze moet stevig vastzitten om schade aan het frame te voorkomen. Sla de cup er met een plastic hamer in.
- De vorkconus aan de onderzijde van de balhoofdbuis zit geklemd op de zitting van de binnenbalhoofdbuis. Tik de vorkconus met een drevel en een hamer van de zitting.
- Maak de binnenbalhoofdbuis vooral op de plaats van de vorkconuszitting schoon. Breng de nieuwe vorkconus over de binnenbalhoofdbuis op de zitting aan.
- Schuif de buis, die juist om de binnenbalhoofdbuis moet passen zodat het uiteinde niet in de kogelbaan van de cup kan komen, over de binnenbalhoofdbuis en tik de conus aan.
- Smeer de vorkconus in met vet en breng de kogels aan. Indien nieuwe kogels moeten worden gemonteerd, denk dan om de juiste maat en het juiste aantal kogels.
- Vet de ondercup in en laat de buitenbalhoofdbuis langzaam over de binnenbalhoofdbuis zakker. Let er vooral goed op, dat de kogels op hun plaats blijven.
- Wanneer de cup aan de bovenkant van de balhoofdbuis is ingevet, kunnen de kogels erin worden aangebracht. Denk weer om de juiste maat en het juiste aantal kogels.
- Schroef de instelcup op de binnenbalhoofdbuis. Stel deze in tot er geen speling meer is, maar wel zo dat de kogels zich nog vrij kunnen bewegen.
- Monteer de lamphaak met het borglipje in de gleuf van de binnenbalhoofdbuis. Houd de instelcup vast en monteer de contramoer. Draai de stuurpen zeker 65mm in de buis.
